طبع انواع خرما در طب سنتی
طبع هر ماده غذایی با طبع بقیه مواد متفاوت است و بدن ما در مواجه با هر کدام واکنش خاصی از خود نشان می‌دهد. افراد زیادی پس از مصرف خرما دچار جوش یا آکنه روی نقاط مختلف بدن و خصوصا صورت خود می‌شوند. در چنین مواقعی می گویند طبع بدن شما با طبع خرما سازگار نبوده و بروز جوش واکنش بدن شما به این ناسازگاری است. در ادامه این مقاله قصد داریم با معرفی انواع خرما و طبع آنها، شما را برای مصرف خرما راهنمایی کنیم.
طبع خرما چیست؟
خرما میوه‌ای بسیار خوش‌طعم و شیرین است که در مناطق گرمسیری رشد می‌کند و درخت آن نیز با همین نام شناخته می‌شود. این میوه پرطرفدار نه تنها به صورت تازه‌خوری و به تنهایی مصرف می‌شود بلکه برای تهیه کردن انواع کیک و شیرینی و حتی غذا نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آنجایی که طبع اکثر میوه‌های مناطق گرمسیری، طبعی گرم است این میوه بهشتی نیز طبعی گرم دارد ولی مقدار گرمای طبع آن به درجه رسیدگی آن بستگی دارد. مثلا طبع رطب رسیده گرم‌تر از رطب نارس است. این افزایش گرما آنقدر ادامه دارد که رسیده‌ترین حالت خرما، گرم‌ترین طبع ممکن را نیز دارد. به همین دلیل افرادی که طبع گرمی دارند با مصرف زیاد خرما خیلی سریع جوش می‌زنند.
طبع انواع خرما چیست؟
همان‌طور که گفتیم خرما میوه‌ای با طبع گرم است اما بسته به مرحله‌ای که رشد خرما در آن قرار دارد، میزان این گرمی متفاوت می‌شود. به طوری که هر چه خرما رسیده‌تر باشد میزان گرمی آن نیز بیشتر می‌شود. به بیان دیگر همه خرماهای دنیا طبعی گرم دارند منتهی بعضی انواع آن گرم و تر هستند و بعضی دیگر گرم و خشک. برای فهمیدن میزان دقیق این گرمی باید انواع مختلف خرما را مورد بررسی قرار داد. در ادامه چند مورد از انواع خرما و طبع آنها را بررسی می‌کنیم.
طبع رطب مضافتی چیست؟
خرمای مضافتی یکی از محبوب‌ترین انواع خرما است که در اکثر مراسمات به خصوص سفره‌های افطاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع خرما که بیشتر با نام رطب مضافتی شناخته می‌شود، تقریبا شبیه یک بیضی است اندازه‌ای متوسط داشته و رنگ آن نیز تقریبا سیاه است. این خرمای محبوب حدود 15 تا 20 درصد رطوبت دارد و بافت گوشتی و نرمی که دارد با شهد زیاد طعمی فوق‌العاده شیرین از خود به جا می‌گذارد. طعم فوق شیرین این خرما سبب شده طبع آن نیز فوق العاده گرم شود. به همین دلیل برای مصرف کردن پس از غذاهای سردی مثل ماهی انتخابی بسیار هوشمندانه خواهد بود. خرمای مضافتی به طور کلی بومی استان خوزستان است.
طبع خرمای پیارم
خرمای پیارم نوعی خرما است که با شیره بسیار کمی که دارد شیرینی کمی هم دارد. بافت قسمت گوشتی این خرما کمی سفت و تقریبا بزرگ است. طعم و رنگ این نوع خرما نیز بسیار زیبا و محبوب است. مردم اروپا نیز به این نوع خرما علاقه زیادی دارند به همین دلیل در ایران این نوع خرما را بیشتر برای صادرات به کشورهای اروپائی کشت می‌کنند.
همان‌طور که گفتیم میزان رسیدگی خرماها و درنهایت میزان شیره درون و شیرینی این میوه، میزان گرمای طبع آن را نیز مشخص می‌کند به همین دلیل خرمای پیارم گرمای زیادی ندارد و برای مصرف شدن در کنار غذاهای با طبع سرد، انتخاب مناسبی نخواهد بود. قند موجود در خرمای پیارم از نوع فروکتوز است به همین دلیل انتخاب بسیار مناسبی برای افراد دیابتی است. این خرما پتاسیم زیادی نیز دارد و برای افراد دارای فشار خون نیز انتخاب مناسبی است. خرمای پیارم به طور کلی بومی استان هرمزگان است و جزو خرماهای دیر‌رس محسوب می شود. یعنی فرآیند رسیدن بسیار طولانی دارد.
طبع خرمای سیاه
خرمای سیاه محبوب‌ترین نوع خرما در میان مردم است. این نوع خرما گوشت بسیار نرم و پوست براقی دارد به طوری که به راحتی جدا می‌شوند. بنابراین اگر دوست دارید پوست خرما را بردارید این خرما بهترین انتخاب برای شما است. اندازه این خرماها نیز درشت است و با خوردن تعداد کمی از آنها احساس سیری می‌کنید. ارزش‌های غذایی این خرما مثل سایر خرماها است و از این نظر تفاوت زیادی بین آنها وجود ندارد.
طبع خرمای زرد عسلی
خرمای زرد عسلی که به رطب زرد نیز معروف است طعمی فوق‌العاده شیرین و خوشمزه دارد. علت طعم شیرین این خرما شهد و شیره فراوان آن است. شیرینی این خرما آنقدری نیست که اصطلاحا دل شما را بزند به همین دلیل برای مراسمات استفاده‌های زیادی دارد. فرآیند رسیدن این نوع خرما خیلی سریع اتفاق می‌افتد و زمانی که رطب خرماهای دیگر برداشت می‌شود این نوع خرما به طور کامل می‌رسد.
طبع خرمای مرداسنگ
خرمای مرداسنگ، خرمایی است که به طور محدود و در استان کرمان و بخش‌هایی از استان هرمزگان کشت می‌شود. سطح زیر کشت و به طور کلی میزان کشت این نوع خرما از سایر انواع خرما بسیار کمتر است و حتی کیفیت آن در درجه‌های 2 و 3 کیفیت به حساب می‌آید. مسئله جالبی که درباره این خرما وجود دارد طبع آن است. منابع معتبر جهانی همگی تائید کرده‌اند خرما میوه‌ای با طبع گرم است و با مصرف آن درون بدن شما گرما ایجاد می‌شود اما گفته شده خرمای مرداسنگ چنین خاصیتی ندارد. منابعی وجود دارند که می‌گویند مصرف زیاد خرمای مرداسنگ گرمی ایجاد نمی‌کند. البته این خرما مانند انواع دیگر خرماها ویتامین‌ها و مواد مغذی زیادی دارد. برای جلوگیری از سرطان نیز مفید است.
طبع خرمای کبکاب
خرمای کبکاب که بومی منطقه دشتستان استان بوشهر است طبعی گرم و نیمه خشک دارد. این خرما ابتدا در حالت نارس و خارک طعم شیرینی ندارد و برعکس بقیه خرماها که در این حالت کمی شیرین‌اند، طعمی تلخ دارد. اما با ادامه فرآیند رشد شهد و شیره زیادی در آن تولید می‌شود و تلخی طعم آن کم می‌شود. تا جایی که در رسیده‌ترین طعم کاملا شیرینی خواهد داشت. رنگ این خرما نیز در حالت نارس و خارک کمی زرد است اما در ادامه به قهوه‌ای تیره نزدیک می‌شود.
طبع خرما زاهدی
خرمای زاهدی، نوعی خرمای بیضی شکل و متوسط است که گوشت طلایی رنگ آن با پوست قهوه‌ای رنگ پوشیده شده است. رنگ قهوه‌ای پوست این خرما تقریبا روشن و بسیار نرم و براق است. میزان شیرینی این خرما بسیار متعادل است. خرمای زاهدی طبعی گرم و خشک دارد و بومی استان‌های خوزستان، بوشهر و فارس است.
خرما عسلی چه طبعی دارد؟
خرما زرد عسلی یا خرمای زرد نوعی خرمای فوق‌العاده شیرین است. این نوع خرما به خاطر شیره فراوانی که دارد هم طعم بسیار شیرینی دارد و هم گرمای زیادی در بدن انسان ایجاد می‌کند. به طوری که بهترین خرما برای مصرف سرد مزاجان را همین خرما می‌دانند. خاصیت تقویت قوای جنسی این نوع خرماها نیز بیشتر از سایر خرماها است. به همین دلیل مصرف خرمای زرد عسلی به افرادی که مشکلات جنسی یا ناباروری دارند به شدت توصیه می‌شود. خوردن حتی 3 تا 5 عدد از این خرماها در طول روز انرژی مورد نیاز بیشتر طول روز را تامین می‌کند.
طبع خرمای خاصویی گرم است یا سرد؟
خرمای خاصویی نوع خاصی از خرما است که در ایران شهرت و محبوبیت بسیار زیادی دارد و از کیفیت بسیار بالایی نیز برخوردار است. این نوع خرما مثل خرمای مضافتی بافت گوشتی و بسیار نرمی دارد که طعمی آن نیز بسیار شیرین است. این طعم شیرین سبب شده خرمای خاصویی جایگزین بسیار مناسب و سالمی برای قند و شکر باشد. تا آنجا که حتی افراد مبتلا به دیابت نیز می‌توانند بدون هیچ نگرانی خرمای خاصویی مصرف کنند چون که این خرما نیز مانند خرمای پیارم قند فروکتوز دارد.
طبع گرم و خشک این خرماها بین خرماهای مضافتی و خرماهای کم‌شیره یا خشک قرار دارد به همین دلیل برای مصرف در کنار غذاهای سرد نیز مناسب است. افرادی که غذاهای با طبع سرد زیاد مصرف می‌کنند یا مزاج سردی دارند، بهتر است از این نوع خرما استفاده کنند. البته خرمای خاصویی آنتی‌اکسیدان‌های زیادی نیز دارد که از بروز سرطان جلوگیری می‌کنند. این نوع خرما که طبعی گرم و تر دارد بومی نخلستان‌های بهبهان است.
طبع خرمای خشک
خرمای خشک از خرمای پیارم تولید می‌شود و بسیار خرمای محبوب و پرطرفداری است. خاصیت‌های فراوان این خرما دلیل محبوبیت زیاد آن است. خرمای خشک درواقع از خارج شدن شیره خرمای پیارم ایجاد می‌شود. به همین دلیل خرمای خشک تقریبا هیچ شیره‌ای درون خود ندارد. از طرفی گفتیم میزان گرمی خرماها تا حد زیادی به میزان شیره آنها بستگی دارد به همین دلیل خرماهای خشک کمترین میزان گرمی را در بین انواع خرما دارند. درست است که گرمای این نوع خرماها زیاد نیست اما باز هم افراد گرم مزاج باید با احتیاط از آن مصرف کنند. افراد سرد مزاج نیز نباید در مصرف خرما و گرمی‌جات زیاده‌روی کنند و میزان مناسبی از آنها را مصرف کنند.
طبع رطب سرد است؟
پاسخ این سوال خیر است. رطب در واقع یکی از مراحل رشد و نمو میوه درخت خرما است. از آنجایی که گفتیم خرما به عنوان یک میوه گرمسیری طبعی گرم دارد پس میوه‌های نارس آن نیز طبعی گرم دارند. در واقع میوه درخت خرما از زمانی که تشکیل می‌شود تا زمانی که به رسیده‌ترین حالت برسد همواره طبع گرم دارد. رطب نیز یکی از مراحل رشد این میوه است پس طبعی گرم دارد. از طرفی می‌توان گفت رطب نوعی خرما است و چون طبع انواع خرماها گرم است پس طبع رطب نیز گرم است.
تفاوت طبع خرما، رطب و خارک
گفتیم که طبع انواع خرماها گرم است ولی میزان این گرمی به مرحله رشد این میوه بستگی دارد. به این ترتیب حالت‌های رسیده‌تر میوه طبع گرم‌تری از حالت‌های نارس خواهند داشت. به همین دلیل از زمانی که بتوان میوه خرما را خورد با مصرف آن طبع گرم تاثیر خود را خواهد گذاشت. اولین مرحله‌ای که خرمای نارس قابل استفاده می‌شود به خارک معروف است. خارک، بافتی سفت و بدون شیره دارد که طعم آن را بسیار گس می‌کند. طعم خاص این مرحله از خرما سبب شده همه افراد نتوانند از آن استفاده کنند و افراد کمی دوست دارند در این مرحله خرما را مصرف کنند.
بعد از مرحله خارک وقتی میوه خرما کمی بیشتر رسید وارد مرحله رطب می‌شود. رطب‌ها از نظر شکل و رنگ تقریبا شبیه خرمای رسیده هستند. حتی طعم میوه نیز در مرحله رطب تغییر کرده و از آن گسی حالت خارک خارج می‌شود. بعضی مدل‌های میوه خرما که شیره‌دار و مرطوب هستند در مرحله رطب شروع به تولید شیره می‌کنند. اما به طور کلی در رطب همه خرماها طعم شیرینی میوه کاملا احساس می‌شود.
پس از رطب نیز فرآیند رسیدن کامل می‌شود و شیرینی و گرمای خرماها به بیشترین حالت خود می‌رسد. اگر بخواهیم این سه مرحله از رشد خرما را بر اساس میزان گرمای آنها مرتب کنیم، کمترین گرما برای مرحله خارک خواهد بود. سپس مرحله رطب و بعد از آن نیز خرمای کامل قرار دارد. خارک کمترین میزان گرما و خرمای کامل و رسیده بیشترین میزان گرما را دارد.
طبع رطب در طب اسلامی
- اکثر انواع خرماها طبعی گرم و تر دارند اما خرماهای خشک کمی با بقیه تفاوت داشته و طبعی گرم و خشک دارند.
- مصرف زیاد خرما با توجه ارزش‌های غذایی بالایی آن، خیلی زود باعث اضافه وزن و چاقی می‌شود.
- رفع خستگی نیز یکی از خاصیت‌های خرما است.
- خرما تاثیر بسیار زیادی بر تقویت و تحریک قوای جنسی دارد. به همه افراد خصوصا سرد مزاجان توصیه می‌شود با مصرف خرما قوای جنسی خود را تقویت کنند تا احتمال موفقیت آنها در باروری نیز بالاتر برود.
- برای تقویت کردن کلیه‌ها نیز خرما تاثیر مثبت زیادی دارد. دم‌کرده خرما و شنبلیله برای دفع سنگ‌های کلیه و مثانه به شما کمک زیادی می‌کند.
- خرما حتی برای تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبود بیماری‌هایی مثل سرماخوردگی نیز موثر است.
طبع کدام خرما سرد است؟
به صورت خرمایی با طبع سرد در طبیعت وجود ندارد. تمامی انواع خرماها چه آنهایی که خودشان طبیعی وجود داشته‌اند و چه آنهایی که پیوند هستند، طبعی گرم دارند. تنها میزان این گرما در انواع مختلف خرما و مراحل مختلف رشد خرما فرق دارد که آن هم حتی در کمترین حالت خود گرما است و به سردی نمی‌رسد.
طبع کدام خرما گرم است؟
از ابتدای مقاله تا به حال چندین بار گفتیم، طبع انواع خرماها در همه مراحل رسیدگی آنها گرم دارند. یعنی در پاسخ این سوال باید بگوئیم طبع همه خرماها گرم است و خرمایی با طبع سرد نداریم. حتی نارس‌ترین حالت خرما نیز طبع گرمی دارد و در صورت مصرف در بدن گرما ایجاد می‌کند. تنها میزان این گرما در خرماهای مختلف متفاوت است.
بهترین خرما برای بلغمی ها
از آنجایی که افراد بلغمی مزاج به بیماری‌هایی که عامل آنها سرما است بیشتر از سایر افراد مبتلا می‌شوند به همین دلیل باید بیشتر از همه گرمی‌جات و خصوصا خرما مصرف کنند. مزاج بلغم به طور کلی دمای بدن را پائین می‌آورد و باعث می‌شوند احساس رخوت و سستی و درنهایت خواب‌آلودگی به افراد دست دهد. مصرف خرما این تاثیر را کاهش داده و بدن را از درون پر از گرما و انرژی می‌کند. به همین دلیل به خصوص در فصول سرد سال مصرف رسیده‌ترین حالت میوه خرما و پرشیره‌ترین نوع آنها که بیشترین گرما را دارند به چنین افرادی توصیه می‌شود. البته از آنجایی که طبع انواع خرماها گرم است می‌توانند تقریبا از همه آنها مصرف کنند.
سخن آخر
میوه خرما، میوه‌ای بهشتی با طعمی شیرین است که انواع مختلفی دارد. خرماها علاوه بر اینکه به صورت تازه مصرف می‌شوند به همراه انواع غذا و شیرینی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. درخت خرما در مناطق گرمسیری رشد می‌کند و میوه آن نیز طبعی گرم دارد. طبع انواع خرماها در تمام مراحل رشد آنها گرم است ولی میزان گرمی آنها با یکدیگر متفاوت است. هر چه خرما رسیده‌تر باشد میزان گرمای طبع آن بیشتر است. خرمای رسیده بیشترین میزان گرمی دارد که در اکثر انواع خرماها این گرما به بدن انسان نیز منتقل می‌شوند.
